Sprawy związane ze śmiercią bliskiej osoby są obciążające psychicznie. Mimo emocji i trudnego czasu trzeba też zmierzyć się z kwestiami formalnymi, co może wiązać się z jeszcze większym stresem. Zazwyczaj niewiele osób przygotowuje się na tego typu sytuacje i wie, kto może stwierdzić zgon i jakiego lekarza należy wezwać. Procedura stwierdzenia śmierci jest regulowana prawnie, dlatego warto dowiedzieć się, jakie kroki trzeba podjąć, by od razu skontaktować się z właściwym lekarzem i ograniczyć sobie nerwów.
Stwierdzenie zgonu – procedura
Przepisy, które regulują sprawy związane ze stwierdzeniem zgonu, zawarte są w ustawie z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1947) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 roku w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz. U. Nr 39, poz. 202).
Zasady dotyczące tego, kto może stwierdzić zgon, zależą od formy zdarzenia – czy do śmierci doszło w szpitalu, w miejscu publicznym, czy w domu w sposób naturalny, w wyniku wypadku, zabójstwa, czy też samobójstwa. Jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że do śmierci mogły przyczynić się osoby trzecie, lub istnieją inne, niejasne okoliczności, wówczas trzeba wezwać służby – policję i karetkę pogotowia.
Procedura stwierdzenia zgonu obejmuje:
- potwierdzenie ustania funkcji życiowych,
- określenie przyczyn śmierci,
- sporządzenie karty zgonu, która będzie niezbędna do wystawienia aktu zgonu.
Kto stwierdza zgon?
Zgon pacjenta w szpitalu stwierdzany jest przez lekarza prowadzącego lub dyżurnego. Natomiast jeśli do utraty funkcji życiowych doszło nagle w trakcie akcji medycznej – w karetce, miejscu publicznym, podczas wypadku lub w mieszkaniu po wezwaniu pogotowia, wówczas zgon może stwierdzić kierownik zespołu medycznego.
Jeśli człowiek umrze w mieszkaniu w sposób naturalny, wówczas trzeba wezwać lekarza, który zajmował się pacjentem w ostatnim czasie i zna historię jego chorób. Pojawia się tutaj pytanie – kto może stwierdzić zgon? W pierwszej kolejności powinien być to lekarz rodzinny. Ponieważ przychodnia nie dyżuruje przez całą dobę, w przypadku, gdy lekarz POZ nie jest dostępny, może to zrobić specjalista, który leczył chorego w ostatniej chorobie, lub udzielał zmarłemu świadczeń zdrowotnych w ciągu ostatnich 30 dni przed śmiercią. Nie może to być stomatolog.
Jeśli i takiej możliwości nie ma, obowiązek przeprowadzenia oględzin, potwierdzenia zgonu oraz wystawienia odpowiedniego zaświadczenia spoczywa na innym lekarzu. W sytuacji, gdy żaden lekarz nie jest dostępny, zadanie to może wykonać osoba wskazana przez właściwego starostę.
Jak lekarz stwierdza zgon?
Lekarz, który odpowiada za stwierdzenie zgonu, musi przybyć na miejsce w ciągu 12 godzin od wezwania. Do jego zadań należy ustalenie tożsamości zmarłego (jeżeli nie ma takiej możliwości, należy powiadomić organy ścigania), dokonanie oględzin i przeprowadzenie wywiadu z osobami z otoczenia denata w celu ustalenia okoliczności śmierci, a także zapoznanie się z dokumentacją medyczną zmarłego.
Lekarz stwierdzający zgon przeprowadza szereg czynności, które pozwalają mu jednoznacznie potwierdzić, że pacjent zmarł. Pierwszym krokiem jest potwierdzenie ustania funkcji życiowych, takich jak brak oddechu, pulsu oraz reakcji na bodźce.
Jeśli istnieje przypuszczenie, że do śmierci przyczyniły się osoby trzecie, lekarz wzywa policję. W przypadku, gdy zaistnieje prawdopodobieństwo, że do zgonu mogło dość przez chorobę zakaźną, wówczas niezbędne jest powiadomienie najbliższej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
Zaświadczenie o zgonie
Lekarz stwierdzający zgon wystawia kartę zgonu, która zawiera dane osobowe zmarłego, czas i miejsce śmierci, a także informacje dotyczące powodu ustania funkcji życiowych. Za stwierdzenie zgonu w domu, jak i w innych miejscach oraz wystawienie zaświadczenia o zgonie, nie są pobierane pieniądze od rodziny zmarłego lub innych osób zgłaszających zdarzenie. Jeśli przeprowadzano sekcje zwłok, kartę zgonu wystawia lekarz, który dokonywał sekcji.